این میدانچه آغاز خیابان یاسر است؛ جایی که «موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره )» را در خود جای داده است. از شیب تند خیابان که بالا می‌روی، می‌توانی کوههای سنگی جماران را ببینی که همچون شاهدی بر زندگی امام خمینی(ره) استوار ایستاده اند.
حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی معاونت فرهنگ و ارتباطات موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره ) در ارائه تصویری از دیروز و امروز این موسسه در حوزه کتاب ما را یاری کرد. گزارشی از گفت و گوی ما را بخوانید.
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره ) در 14 سالی که از تاسیس آن می‌گذرد، 600 عنوان کتاب از آثار امام خمینی(ره) یا در ارتباط با آثار رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران منتشر کرده است که برخی از این آثار به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، اردو، استانبولی، آلمانی، اسپانیولی، بنگالی، آذری کریل، ترکی آذری، هوسایی، روسی، قرقیزی، فیلیپینی، فرانسوی، پشتو، بوسنیایی، قرقیزی، ایتالیایی، ژاپنی، چینی، ترکمنی، سواحیلی، لهستانی و گرجی نیز ترجمه شده اند.
حجت الاسلام محمدرضا حشمتی معاونت فرهنگ و ارتباطات این موسسه درباره آغاز به‌کار آن می‌گوید: «موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) »عملا کارش را از سال 67 شروع کرده است. در زمان حیات حضرت امام با اجازه‌ای که مرحوم حاج احمد آقا از ایشان گرفتند، قرار شد که کلیه اسناد مرتبط با حضرت امام از جمله کتاب‌ها و سخنرانی‌های ایشان، در یک مجموعه جمع آوری شود.
بعد حضرت امام اجازه دادند و بنای موسسه تنظیم و نشر آثار امام در حقیقت در سال 68 گذاشته شد و عملا از زمانی که هنوز حضرت امام رحلت نکرده بودند آغاز به کار کرد و اولین کار آن هم گردآوری مجموعه سخنرانی‌های حضرت امام(ره) بود که در مجموعه 22 جلدی «صحیفه نور» منتشر شده است که 20 جلد آن در همان ابتدای کار منتشر شده بود.»
حشمتی می‌افزاید: «بعد از رحلت امام خمینی(ره) و وفات حاج احمد آقا، کار موسسه خیلی گسترده شد و سپس کلیه آثار مکتوب امام خمینی به عربی و فارسی گردآوری و منتشر شد.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا متن کلیه سخنرانی‌های امام خمینی در مجموعه صحیفه نور این موسسه منتشر شده است یا خیر، می‌گوید: «بعد از انتشار 20 جلد اول صحیفه نور، متوجه شدیم که بعضی از نامه‌ها و سخنرانی‌هایی حضرت امام در دست افراد دیگر است.
برای اینکه چیزی از قلم نیفتد فراخوانی دادیم و از کسانی که این اسناد را در دست داشتند خواستیم برای تکمیل مجموعه در اختیار ما قرار دهند. بنابراین مجموعه 22 جلدی حال حاضر تکامل یافته همان صحیفه اولیه است و متن کلیه سخنرانی‌های امام خمینی(ره) را در خود جای داده است.»
حشمتی تعداد آثار منتشر شده توسط این موسسه را بالغ بر 600 عنوان کتاب بر می‌شمرد که 200 عنوان آن به زبان‌های خارجی منتشر شده است. او می‌گوید: «این مجموعه در برگیرنده آثار امام اعم از درس‌های حوزه ای، سخنرانی‌ها، مکاتبات و آثار مکتوب ایشان است که در این میان برخی کتاب‌های حضرت امام نظیر وصیت نامه به 18 زبان دنیا ترجمه شده است. البته این مجموعه آثاری را هم که در ارتباط با آراء و اندیشه‌های امام‌خمینی منتشر شده‌اند، در بر می‌گیرد.»
کلیه کارهای مرتبط با چاپ آثار این موسسه از حروفچینی گرفته تا لیتوگرافی و چاپ، توسط موسسه چاپ و نشر عروج که وابسته به آن است انجام می‌شود.
امام خمینی(ره) به روایت اسناد
شخصیت برجسته امام خمینی(ره) و سیر مبارزاتی ایشان سبب شده است که اسناد بسیاری از زندگی و مبارزات ایشان در اسناد رژیم سابق وجود داشته باشد. موسسه تنظیم و نشر آثار امام، در ارتباط با انتشار این اسناد هم کارهایی انجام داده است.
حشمتی می‌گوید: «مجموعه اسنادی که در ارتباط با مبارزات امام خمینی در شهربانی رژیم سابق وجود داشت، توسط موسسه گردآوری و در 5 مجلد منتشر شد. در نمایشگاه کتاب امسال هم 22 جلد کتاب تحت عنوان «سیر مبارزاتی حضرت امام به روایت اسناد ساواک» چاپ شد که یک جلد آن نمایه است و 21 جلد دیگر متن اسنادی است که در رابطه با حضرت امام و طرفداران ایشان در ساواک وجود داشته است.»
او همچنین از چاپ مجموعه سندهای وزارت امور خارجه خبر می‌دهد و می‌افزاید: «این اسناد در رابطه با سال‌های اقامت امام خمینی(ره) در کشورهای عراق، ترکیه و فرانسه است که اسناد آن در دست بررسی است و در آینده توسط موسسه منتشر می‌شود.»
درباره امام
به گفته حشمتی تمامی آثار امام خمینی(ره) تاکنون توسط موسسه منتشر شده است. وی می‌گوید: «این اثار همچنان تصحیح و نقد و بررسی می‌شود اما چند سال است که موسسه این امانت را کاملا انجام داده که همه آثار را چاپ و عرضه کرده است.»
اما موسسه انتشار آثاری که به شرح و تبیین آراء و اندیشه‌های امام خمینی(ره) می‌پردازد را نیز در دستور کار خود دارد. حشمتی می‌گوید: «ما هر دو سال یک بار، برگزاری کنگره‌های علمی را در دستور کار موسسه داریم که از این سری کنگره‌ها جمعا 10 کنگره علمی با حضور محققان داخلی و خارجی برگزار شده است. مجموعه مقالات این کنگره‌ها که توسط شخصیت‌های علمی نوشته می‌شود، به صورت کتاب منتشر می‌شود.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا کتاب مستقلی هم درباره امام سفارش داده می‌شود یا خیر می‌گوید: «آنچه که درباره آرای امام نوشته شده باشد، گاهی تحت عنوان یک کتاب مستقل هم منتشر شده است اما بیشتر آثاری که در ارتباط با اندیشه‌های امام منتشر می‌شود، مجموعه مقالات کنگره‌های سال‌های اخیر است.»
مرکز اسناد و کتابخانه
در کتابخانه و مرکز اسناد موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره ) مجموعه کتاب‌های منتشره درباره امام‌خمینی، اصل آثار ایشان و اصل کلیه نامه‌ها و نوار سخنرانی‌های امام نگهداری می‌شود.
حشمتی در پاسخ به این سئوال که آیا چاپ آثاری در ارتباط با امام خمینی در انحصار این موسسه است یا خیر می‌گوید: «دیگر ناشران هم می‌توانند درباره امام‌خمینی(ره) آثار منتشر کنند اما به دلیل اینکه کلیه اسناد مرتبط با ایشان در مرکز اسناد موسسه نگهداری می‌شود، برای یافتن اسناد مورد نظرشان، ناگزیر به مراجعه به موسسه هستند. آنها می‌توانند این اسناد را امانت بگیرند و مورد مطالعه قرار دهند.»
وی می‌افزاید:«کلیه این اسناد و آثار، ان‌شاءالله در آینده در موزه حضرت امام که در حرم مطهر ساخته خواهد شد، برای عموم نمایش داده می‌شود اما الان در یک بانک فنی، در اینجا نگهداری می‌شود.»
به گفته وی همچنین تمام آثار امام و آثاری که درباره ایشان به زبان فارسی و دیگر زبان‌ها نوشته شده نیز در کتابخانه موسسه موجود است و در اختیار پژوهشگران قرار داده می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که اطلاع‌رسانی درباره کارهای چاپی موسسه چگونه انجام می‌شود، می‌گوید:«ما از مجموعه انتشارات به شکل مرتب بروشور چاپ می‌کنیم و معمولا از طریق روزنامه‌ها و صدا و سیما به معرفی آثار تازه می‌پردازیم. همچنین فهرست آثار منتشر شده را به طور مرتب منتشر می‌کنیم که در نمایشگاه کتاب در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.»
وی فروشگاههای موسسه را نیز از محل‌های تبلیغ و عرضه آثار موسسه می‌داند و می‌گوید: «کتابفروشی مرکزی در موسسه چاپ و نشر عروج، دو فروشگاه در خیابان انقلاب و یک فروشگاه در ضلع شرقی حرم مطهر، انتشارات موسسه را می‌فروشند. نمایندگی‌هایی هم در شهرستان‌های مختلف داریم اما در اصفهان و خمین کتابفروشی مستقل داریم.»
در سال 85
به گفته حشمتی در سال 85 جمعا 42 عنوان کتاب چاپ اول، 110 عنوان تجدید چاپ و 40 عنوان کتاب به زبان‌های خارجی از آثار امام یا کتاب‌های مرتبط با ایشان توسط موسسه منتشر شده است. این موسسه همچنین 20 عنوان کتاب دیگر زیر چاپ دارد که در ایام ارتحال امام خمینی(ره) منتشر می‌شود.
وی درباره رویکرد جدید موسسه از سال 85 به این سو می‌گوید: «کتاب‌های حضرت امام به عنوان یک مجتهد و عالم، مورد استفاده پژوهشگران حوزه‌های علمیه و متفکران قرار می‌گیرد. اما کاری که موسسه می‌خواهد انجام بدهد این است که آراء و نقطه نظرات حضرت امام را برای اقشار مختلف و مناسب با آن اقشار تهیه و چاپ کند.
این یک رویکرد جدید است که از سال 85 شروع شده و ما مجموعه‌های موضوعی و تخصصی را کار می‌کنیم. به عنوان نمونه به مناسبت سال «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» مجموعه آرای حضرت امام را تحت عنوان «وحدت اسلامی» برای اقشار مختلف جمع آوری کرده ایم و زیر چاپ داریم.»
او درباره این رویکرد به آثار حضرت امام می‌گوید: «در این مجموعه ما نباید آثار امام را فقط حفظ کنیم چون امام شخصیتی متعلق به قشر و علما و اندیشمندان نیستند بلکه ایشان آرای بسیار خوبی در نامه‌ها، سخنرانی‌ها و آثار خود دارند که برای خانواده‌ها، دانشگاهیان، جوانان و ... خیلی اهمیت دارد که باید به تناسب منتشر شود. بعضی از آرایی را هم که در نوشته‌های خود امام نبوده، سعی کردیم از خاطرات افرادی که در خدمت امام بوده اند، استخراج کنیم که این هم رویکرد جدیدی است.
نمایشگاه کتاب در ستاد ارتحال امام(ره)
حشمتی می‌گوید: «امسال ستاد ارتحال در ایام ارتحال امام خمینی(ره) 70 نمایشگاه کتاب در وزارتخانه‌های داوطلب و مراکز استان تدارک دیده است که در آنها هم کتاب‌های حضرت امام به نمایش گذاشته می‌شود و هم سیر زندگانی حضرت امام به صورت عکس و پوستر به بازدیدکنندگان ارائه می‌شود. کتاب‌های این نمایشگاه‌ها فروشی نیست و متقاضیان می‌توانند آنها را از فروشگاههای موسسه تهیه کنند.»
وی می‌افزاید: «نمایشگاه کتابی هم در خود حرم امام داریم که در 5 روز ایام ارتحال برگزار می‌شود. در این نمایشگاه هم ناشران شرکت می‌کنند و هم آثار امام در معرض نمایش و فروش گذاشته می‌شود. به جز این بسیاری از وزارتخانه‌ها، نهادها و موسسات در حاشیه مراسمی که به مناسبت ارتحال امام خمینی دارند، نمایشگاههایی را هم دایر می‌کنند.»
